RUSSIA 2018 : CỔ ĐỘNG VIÊN NHẬT BẢN LƯỢM RÁC

LƯỢM RÁC : TẠI SAO CÁC CỔ ĐỘNG VIÊN NHẬT DỌN DẸP SÂN
VẬN ĐỘNG SAU MỖI TRẬN ĐẤU?

Hình ảnh các ủng hộ viên Nhật dọn dẹp sân vận động sau mỗi trận đấu đã làm cho thế giới Tây phương ngạc nhiên, thậm chí còn làm cho họ suy nghĩ. Linh mục William Grimm, nhà truyền giáo ở Tokyo thì không ngạc nhiên. Đây là tinh thần tuyệt đối không nhường bước trước “meiwaku”, làm phiền hay làm người khác bực mình.
Rất nhiều khán giả cúp thế giới chứng kiến tinh thần văn minh này của người Nhật. Họ ngạc nhiên, vui thích nhưng thậm chí còn bối rối khi thấy các ủng hộ viên Nhật dọn dẹp sau mỗi trận đấu. Theo Linh mục William Grimm, đây là một nét tiêu biểu của văn hóa Nhật. Ở Nhật, tội “meiwaku”, tội làm phiền hay làm người khác bực bội là tội bị xã hội lên án nặng nhất. Linh mục William Grimm giải thích cho hãng tin công giáo ucanews, “để tránh tội “meiwaku”, mỗi người phải canh chừng trong mọi lúc, khi nào cũng để ý đến nhu cầu và tiện nghi chung quanh mình”.
Nạn nghèo khổ và nạn đông dân Theo Linh mục Grimm thì thái độ này có hai nguồn gốc, nạn nghèo khổ và nạn đông dân. Trước khi trở thành cường quốc kinh tế và kỹ nghệ như hiện nay, nước Nhật đã trải qua một thời gian dài là nước rất nghèo, có ít tài nguyên quốc gia. Nước Nhật là vùng bán đảo núi non, đất đai cày cấy hạn chế, lại hay bị động đất, cuồng phong, núi lửa, tsunami, nạn đói tàn phá. Sự đơn giản trong kiến trúc và đời sống của người Nhật được cả thế giới hâm mộ đi từ sự nghèo khổ này. Các thói quen như nêm nếm thức ăn nhẹ, ăn rau, ăn cá sống, thậm chí còn tắm công cộng chắc chắn xuất phát từ sự thiếu thực phẩm, thiếu cũi đốt hơn là khiếu mỹ thuật hay ẩm thực cao.
Nạn đông dân là nguyên do thứ nhì. Từ nhiều thế kỷ nay, người Nhật sống chen chúc trong các thành thị. Linh mục William Grimm phân tích, đời sống nghèo khổ và nạn đông dân có thể đưa đến một loại văn hóa ích kỷ, thu ven cho mình. Có những nền văn minh khác đã trải qua cùng thử thách, họ có khuynh hướng loại bỏ các lời xin của những người không ở trong cùng gia đình, trong cùng bộ tộc, chỉ vì để cho sự sống còn của mình trước.

Sống trong môi trường nghèo và chen chúc ở thành phố, người Nhật học cách để sống trong một khoảng không gian rất nhỏ. Vì thế giải pháp “meiwaku, không làm phiền người khác” là giải pháp đáp ứng cho vấn đề mà bây giờ đã tạo ra được sự hài hòa và tôn trọng trong xã hội. Để tránh “làm phiền người khác”, mỗi người phải chú tâm đến tiện nghi, đến sự thoải mái của những người chung quanh mình. Đương nhiên rác rưới sẽ “làm phiền người khác”. Và dọn dẹp rác sau mỗi trận bóng gần như là bản chất thứ nhì của các ủng hộ viên người Nhật.

HÀNH ĐỘNG GÂY ‘KINH NGẠC’
CỦA CỔ ĐỘNG VIÊN NHẬT BẢN TẠI WORLD CUP
Nguồn: ucanews.com

Cách đây nhiều năm có một khẩu hiệu chống tốc độ bên đường cao tốc ở Nhật Bản viết: “Nhật Bản là một quốc gia nhỏ. Bạn đi đâu mà vội vàng thế?”
Ý ở đây muốn nói trong một quốc gia nhỏ, không cần phải chạy nhanh vì không phải mất quá lâu để đến nơi bạn cần đến ngay cả khi tuân thủ quy định giới hạn tốc độ.
Những người theo dõi các trận đấu World Cup đã ngạc nhiên, thích thú, ngượng ngùng và có lẽ được khai trí khi thấy các cảnh được phát đi trên toàn thế giới quay các cổ động viên Nhật Bản dọn rác trên sân vận động sau các trận đấu họ đến xem.
Một nhà báo đã miêu tả hành động này gây “kinh ngạc”. Cho đến nay các cổ động viên Nhật Bản đã làm việc này hai lần, và lần thứ hai có các cổ động viên Senegal tham gia, hai đội vừa có trận hòa trước đó.
Có thể nói việc dọn này có liên quan đến kích thước nhỏ bé của Nhật Bản.
Quốc gia này đã suy giảm một số mặt từ khi trở thành cường quốc cách đây vài thập niên, khi đó các chuyên gia tiên đoán “Nhật Bản là Số Một”, và có khả năng tiếp tục đi xuống chậm do dân số lão hóa, và bị các nước khác đáng chú ý nhất là Trung Quốc qua mặt về sức mạnh kinh tế, chính trị và quân sự.
Tuy nhiên, Nhật Bản vẫn là và chắc chắn sẽ vẫn là một trong những cường quốc kinh tế hàng đầu thế giới.
Sức mạnh đó làm cho người ta dễ dàng bỏ qua hai sự việc từng là vấn nạn chính của Nhật Bản: nghèo khổ và đông đúc.
Người ta dễ dàng quên mất hay không hề biết rằng Nhật Bản từng là một nơi rất nghèo hầu như xuyên suốt lịch sử đất nước này. Họ không có nhiều nguồn tài nguyên thiên nhiên. Họ là một quốc đảo có nhiều đồi núi và đất bằng phẳng để canh tác rất ít.
Nhật Bản thường xuyên xảy ra động đất, bão, sóng thần, núi lửa. Đói kém và các thảm họa luôn làm cho cuộc sống của họ rơi vào tình trạng nguy hiểm, tuy nhiên trong thời nay nhờ có công nghệ giảm bớt một số hậu quả.
Hơn 18.000 người bị thiệt mạng cách đây chưa đầy một thập niên khi trận sóng thần do động đất gây tàn phá miền bắc Nhật Bản.
Phần lớn tính giản dị trong kiến trúc và đời sống của người Nhật Bản được nước ngoài khâm phục là do nghèo khổ mà ra.
Đồ ăn Nhật Bản có ít gia vị, họ ăn cá sống, rau và tắm chung. Người Nhật sống và ăn uống như thế có thể là do thiếu nguyên vật liệu và củi đốt hơn là do nghệ thuật ẩm thực hay mỹ học.
Tiếp theo là đông đúc. Như biển báo giao thông viết: Nhật Bản là một quốc gia nhỏ, thậm chí còn nhỏ hơn vì nước họ có tới 85% diện tích là đồi núi không thể ở được.
Do đó người dân buộc phải sống chung với nhau trong các thị xã và thành phố đông đúc. Tokyo có khoảng 38 triệu dân sinh sống, là vùng đông dân cư nhất thế giới. Thậm chí hồi thế kỷ 18 thành phố này lúc đó được gọi là Edo, là một trong những thành phố đông dân nhất thế giới, nếu không nói là thành phố đông nhất.
Là Kitô hữu, tôi không thể không nghĩ rằng bằng cách nào đó Chúa Thánh Thần đã đóng vai trò trong sự phát triển văn hóa của Nhật Bản theo một cách hoàn toàn khác.
Trong văn hóa Nhật Bản, có thể tội bị lên án nhất là meiwaku, gây phiền toái hay bất tiện cho người khác.
Để tránh gây meiwaku, ta phải luôn ý thức về sự hiện diện, nhu cầu và sự tiện lợi của những người xung quanh ta. Đó có cách duy trì sự hòa hợp trong xã hội trong những tình huống có nhiều lợi ích và nhu cầu cạnh tranh. Ví dụ về nhu cầu tránh tội meiwaku thâm căn cố đế đó là chiến dịch quảng cáo chống hút thuốc của Nhật Bản. Những chiến dịch như thế ở các nước khác tập trung vào tác hại của thuốc lá đối với sức khỏe của người hút thuốc.
Thế nhưng ở Nhật Bản các mục quảng cáo này nhấn mạnh đến khói thuốc, mùi khói thuốc khó chịu đối với những người không hút thuốc, vứt tàn thuốc xả rác, vv. Chiến dịch này có tác dụng: tình trạng hút thuốc giảm. (Một thông điệp nữa trong đó có lẽ dành cho người trẻ đó là tập hút thuốc là đang đốt tiền và chiếm mất tay cầm các thiết bị điện tử).
Tất nhiên xả rác là meiwaku. Và do đó các cổ động viên Nhật Bản nhặt rác ở sân vận động sau các trận đấu là việc làm quá quen thuộc đối với họ.
Không rõ việc các cổ động viên Senegal cùng người Nhật Bản tham gia dọn rác là do văn hóa của họ hay có cảm hứng bắt chước người Nhật Bản. Dù gì đi nữa thì họ cũng đáng khen ngợi vì noi gương.
Trong một thế giới ngày càng đô thị hóa quá nhanh, mọi xã hội cần phải biết cách đối phó những thách thức của tình trạng có quá nhiều người chen chúc trong một nơi quá nhỏ. Giải pháp của người Nhật Bản dành giải quyết vấn đề này có thể trở thành mô hình về cách duy trì sự hòa hợp, tôn trọng lẫn nhau và thậm chí là tính sạch sẽ.