Hôm nay, ngày đầu tháng kính thánh Giuse, người chồng của Đức Maria, người cha của Chúa Giêsu, bổn mạng các gia trưởng, chúng ta hãy đọc lại đoạn Tin Mừng đầu tiên nói về thánh nhân.

Mở đầu sách Tin Mừng, sau bản gia phả Đức Giêsu Kitô, thánh Matthêu đã viết:

“Bà Maria, mẹ Người, đã thành hôn với ông Giuse. Nhưng trước khi hai ông bà về chung sống với nhau, bà đã có thai do quyền năng Chúa Thánh Thần. Ông Giuse, chồng bà, là người công chính và ông không muốn tố giác bà, nên mới định tâm rời bỏ bà cách kín đáo…” (Mt 1,18-19).

Đó là lời giới thiệu kính cẩn và hoan lạc của Thánh sử Matthêu. Kính cẩn, vì ngay từ buổi đầu, Giáo Hội đã đặc biệt tôn trọng và yêu mến người gia trưởng thánh thiện này. Hoan lạc, vì chính thánh Giuse là người đầu tiên cùng với Đức Maria đã tham gia chặt chẽ vào công trình cứu độ của Thiên Chúa.

Bà Maria, mẹ Người đã thành hôn với ông Giuse

Matthêu đã giới thiệu ông Giuse như là người chồng của bà Maria, “bởi bà thì Đức Giêsu gọi là Kitô, đã sinh ra ” (Mt 1,16). Thánh Giuse, Bà Maria, Đức Giêsu gọi là Kitô, đó là ba nhân vật được giới thiệu như là thành phần của một gia đình, đầy đủ và tuyệt vời, vì chính Giêsu là “Emmanuel, nghĩa là Thiên Chúa ở cùng chúng ta ” (Mt 1,23). Trong gia đình thánh thiện này, ông Giuse là chồng và là cha. Ông đã đính hôn với bà Maria. Theo phong tục người Do thái, thì người đính hôn đã thành chồng hay thành vợ trước mặt luật pháp, nhưng việc rước dâu thường cách xa lễ đính hôn, có khi cả năm trời. Thường thì hai người không chung sống trước khi rước dâu, nhưng giả như có con với nhau trong giai đoạn này, thì đứa con vẫn là con hợp pháp. Nhờ phong tục này, thánh Giuse, “con cháu Đavit ” (Mt 1,20), đã trở thành người cha hợp pháp của Đức Giêsu, được quyền “đặt tên cho con trẻ là Giêsu ”, và đưa Ngài vào dòng dõi vua Đavit, theo như lời các ngôn sứ loan báo về gia tộc của Đấng Messia hay là Thiên Sai.

Là người chồng và người cha hợp luật pháp, ông Giuse đã nhiệt tình thực thi và chu toàn nhiệm vụ của mình. Người đã rước Đức Maria về nhà, đã chăm sóc bà trong thời gian cưu mang, lo lắng và giúp đỡ bà khi sinh con, vất vả đưa bà và con trẻ sang tị nạn tại Aicập, vì Hêrôđê sắp tìm giết Hài Nhi (x. Mt 2,13). Rồi sau đó, khi được báo tin Hêrôđê đã băng hà, thánh nhân đã ân cần đưa vợ con trở về quê, và chọn nơi an toàn nhất là Nazareth đến trú ngụ (x. Mt 2,23).

Ông Giuse, người gia trưởng đã sống hết tình với vợ con, bất chấp mọi vất vả, khổ đau, gian nguy và sẵn sàng hy sinh cả mạng sống. Ông đã thực hiện lời nhắn nhủ của thánh Phaolô, được lặp đi lặp lại nhiều lần trong các bức thư, đó là “Người làm chồng hãy yêu thương vợ mình, như chính Đức Kitô đã yêu thương Hội Thánh và hiến mình vì Hội Thánh ”. (Ep 5, 25). Thánh Giuse là gương mẫu của các vị gia trưởng.

Ông Giuse là người công chính

Là người gia trưởng biết lo cho vợ con trong gia đình, ông Giuse còn được Thánh Kinh đánh giá là công chính. Thánh Luca viết: “Ông Giuse, chồng bà, là người công chính và không muốn tố giác bà, nên mới định tâm bỏ bà cách kín đáo ” (Mt 1,19). Thánh Matthêu cố ý đặt sự công chính bên cạnh quyết định của ông Giuse, không tố giác Đức Maria và định tâm bỏ bà cách kín đáo. Ông định âm thầm rút lui, không phải vì nghi ngờ sự vô tội của Đức Mẹ nhưng vì lúng túng trước một hoàn cảnh khó xử. Là người thánh thiện, như bà Elisabet khi được Đức Maria đến thăm, chắc ông đã khám phá được sự hiện diện và hành động của Thiên Chúa trong người vợ khả ái của mình. Ngoài ra, cũng chắc chắn là Đức Maria đã chia sẻ cho ông biết điều cao cả mà Đấng Toàn Năng đã làm cho bà (x. Lc 1,49), như bà đã từng tỏ ra cho bà Elisabeth biết qua kinh ngợi khen (Magnificat). Vì theo thánh Luca, thì sau khi được truyền tin, “Đức Maria đã lên đường vội vã, đến miền núi vào một thành thuộc chi tộc Giuđa. Bà vào nhà ông Dacaria và chào hỏi bà Elisabeth ” (Lc 1,39). Lời truyền tin của Thần sứ, sự nhập thể của Ngôi Lời, và niềm vui được Thiên Chúa ở với mình đã làm cho Đức Mẹ rạng ngời, đầy ơn phúc và ánh sáng. Tất cả những điều cao cả ấy đã không qua mắt ông Giuse. Do đó, có thể nói, Giuse biết “điều cao cả mà Đấng Toàn Năng ” đã và đang làm cho Đức Mẹ. Vì thế, ông có định tâm rút lui, để trọn vẹn dâng hiến Người cho Thiên Chúa. Thái độ, cử chỉ và định tâm tế nhị này nói lên sự bình tĩnh, sự kính trọng, lòng quảng đại và tình yêu mà ông đã dành cho vợ mình. Là người công chính, ông đã không nghi ngờ, không vội lên án, không tố giác, mà chỉ định tâm nhường chỗ cho Thiên Chúa Mầu Nhiệm. Tình yêu, sư bình tĩnh, lòng đạo đức, sự thánh thiện phải là hành trang của người chồng và người cha trong gia đình.

Ông Giuse làm như Sứ thần dạy là đón vợ về nhà

Cơn thử thách của thánh Giuse đã kết thúc bằng việc vâng lời Sứ thần dạy: ông đón vợ về nhà. Vâng ý Chúa là lẽ sống của ông. Thánh Kinh nói rất ít về ông và cũng không ghi lại một lời nào của ông. Mỗi khi nói đến ông, Thánh Kinh chỉ nhắc đến sự ông vâng phục ý Chúa. Vì vâng phục, ông đã đưa Đức Maria lên thành Bêlem để khai tên vào sổ bộ (x. Lc 2,4-5). Vâng lời thần sứ, ông đã đưa Hài Nhi và Mẹ Người trốn sang Aicập, và ở đó cho đến khi được lệnh đem Người về (x. Mt 2,14-20). Rồi sau khi Hài Nhi và Mẹ Người trở về, ông được báo là phải đưa các Ngài về thành Nazareth (x. Mt 2,22).

Và Đức Maria cũng thế, Người đã xưng mình là tớ nữ của Thiên Chúa và xin Chúa cứ làm cho người như lời Sứ thần truyền (x. Lc 1,38). Người cũng đã vâng phục thánh Giuse - và hoàn toàn đồng thuận với mọi quyết định của chồng mình. Sau hết, thánh Luca cũng không quên nhắc đến sự vâng phục Chúa Cha và vâng lời cha mẹ của Chúa Giêsu (x. Lc 2,51). Vâng phục ý Chúa, đó là nền tảng của sự hình thành, tăng trưởng và hiệp nhất của gia đình.

Vậy, trong suốt tháng ba này, các anh em gia trưởng hãy noi gương thánh Giuse, mà nâng cao phẩm chất tình yêu và nếp sống của gia đình mình. Làm như thế là anh em góp phần vào việc xây dựng Đất Nước và Giáo Hội.

+ NICOLAS  HUỲNH VĂN NGHI

GIÁM MỤC GP. PHAN THIẾT